Varis Üzerine Sorular ve Cevapları

Varis, toplardamarların (venlerin) görevini tam yapamaması sonucu oluşan bir toplardamar hastalığıdır.

Genellikle bacaklardaki yüzeyel toplardamarların anormal bir şekilde genişleyip, mor veya mavi renkte belirginleşmesi ve görünür hale gelmesi olarak bilinir.

Bazı hastalarda ağrı, kaşıntı veya bacaklarda şişlik gibi belirtilere neden olur. Bazen de, bu belirtiler olmaksızın, görünür hale gelen damarlardan kaynaklı estetik rahatsızlık duyulabilir.

Varis farklı nedenlerle oluşabilir. “Varis neden oluşur?” sorusunu kısaca “Varis, damar duvarlarının zayıflaması, toplardamarların içindeki kapakların düzgün çalışmaması veya genetik faktörler gibi nedenlerden oluşur.” olarak cevaplayabiliriz.

Bununla birlikte varisin oluşmasının başlıca nedenleri şunlardır:

• Damar duvarının zayıflığı: Genetik faktörler, yaşlanma veya diğer faktörler nedeniyle damar duvarları zayıflayabilir. Damar içerisindeki basınç, bu zayıflıktan dolayı damarların genişlemesine ve uzamasına yol açabilir.
• Damar kapağı yetmezliği: Toplardamarlarda bulunan kapaklar, kanın ayaktan kalbe doğru (yerçekimine ters olarak) tek yönde akmasını sağlar. Bu kapaklar, kanın yukarı doğru hareket etmesine izin verirken geriye doğru kaçmasını engeller. Damar kapağı yetmezliği durumunda bu kapaklar düzgün çalışmaz ve kan geriye doğru (aşağıya) kaçabilir. Bu da damar genişlemesine neden olabilir.
• Kanın toplanması (staz): Uzun süre ayakta sabit durma veya oturma, yerçekimi nedeniyle kanın bacak damarlarında birikmesine yol açabilir. Bu durum, damarların genişlemesine ve varis oluşumuna neden olabilir.
• Hormonal değişiklikler: Hamilelik veya başka nedenlerle oluşan hormonal değişiklikler, damar duvarlarının zayıflamasına ve varis oluşumuna neden olabilir.

Varis, her hastada aynı belirtilerle ortaya çıkmaz. Her hastanın varisi kendine özeldir.

En sık görülen belirtileri şunlardır:

• Bacaklarda ağırlık ve dolgunluk hissi
• Ayaklarda, ayak bileklerinde veya bacaklarda
  • ödem, şişlik,
  • kaşıntı, karıncalanma ve yanma hissi,
  • gece krampları,
  • huzursuzluk hissi,
  • renk değişiklikleri,
  • gözle görülebilen damar genişlemeleri
• Bacaklarda künt (keskin sınırlı olmayan) ağrı

Her hastada oluşan belirtiler mevcut varisin derecesine ve bireysel damar ağına bağlı olarak farklı olabilir.
Özellikle yüksek sıcaklıklar nedeniyle damarların genişleyerek belirginleşebildiği yaz aylarında belirtiler daha çok hissedilebilir.

Bacakları yatar pozisyonda yukarı kaldırmak belirtileri hafifletebilir. Ancak bu önlem yeni varislerin oluşmasını engellemez.

Varislerin tipleri, genellikle anatomik konumlarına ve genişlemenin derecesine göre farklı isimler alır. Çeşitli varis damarı tipleri şöyle özetlenebilir:

• Büyük Ven Damarının Varisleri: Ana varis damarı diye bahsedebileceğimiz büyük safen veninin yetmezliği ile oluşan, kas ve dokuların daha derinlerinde bulunan ve genellikle dışarıdan görülemeyen, ancak bacak ağrısı, şişlik ve diğer semptomlara neden olabilen varislerdir. Bunlar da anatomik olarak yüzeyel venlerdir ama genelde ciltten görülmeyecek kadar derinde bulunurlar, zayıf hastalar veya anatomik olarak cilde yakın yerleşmiş olan hastalarda daha büyükçe varisler olarak gözle görülebilirler.
• Yan Dal Varisleri: Ana venöz damarın yan dallarında genişlemiş damarlardır. Yüzeysel venöz sistemdeki ana damarlardan çıkan bu yan dallar, genellikle yüzeysel varislerin belirginleşmesine neden olur.
• Yüzeysel Venöz Varisler: Bu tür varisler, cilt yüzeyinin hemen altında bulunan ve genellikle mavi veya mor renkte görünen genişlemiş damarlardır. Lokasyonları, yaygınlıkları ve formları hastadan hastaya değişebilir.
• Perforan Venöz Varisler: Yüzeysel ve derin venler arasındaki bağlantıyı sağlayan damarlardır. Perforan venöz varisler, bu bağlantı damarlarının genişlemesi sonucu oluşur ve bazen cilt yüzeyinde belirgin hale gelebilirler.
• Retiküler Varisler: Bu varisler küçük, ince ve düzensiz genişlemiş damarlardır. Genellikle morumsu veya yeşilimsi renktedirler ve cilt yüzeyinin hemen altında bulunurlar.
• Teleangiektazi (Örümcek Varisler): Çok küçük, kırmızı veya mor renkteki genişlemiş kılcal damarlardır. Adını örümcek ağına benzer görünümlerinden alırlar ve genellikle cilt yüzeyinde yayılmış halde bulunurlar.

Bu varis tipleri belirtiler, semptomlar ve tedavi yöntemleri açısından farklılık gösterebilir. Her bir durum, bir uzman tarafından değerlendirilip uygun tedavi planı oluşturulmalıdır.

“Varisin kaç tipi vardır?”, “Varisim ilerleyecek mi?” gibi soruların cevabı için kısaca varisin evrelerinden bahsedebiliriz:

• C0: Belirgin damar görünümü yok
• C1: Örümcek (ağ şeklinde) veya retiküler (mavimsi) kılcal damarlar
• C2: Gözle görünen büyükçe varis genişlemeleri veya varis pakeleri, ödem yok
• C3: Bacaklarda ve bileklerde ödem, şişlik
• C4a: Ayaklarda renk değişiklikleri (pigmentasyon) ve dermatit tarzı değişiklikler
• C4b: Cilt değişiklikleri (lipodermoskleroz), ciltte çökmeler (atrofi)
• C5: C4’e ilave olarak iyileşmiş yaralar
• C6: Cilt değişiklikleriyle birlikte aktif ülserler

Gizli varis diye bir şey var mıdır?

“Gizli varis” terimi, genellikle varisli damarların cilt yüzeyinden görünmeyen veya belirgin olmayan bir şekilde derin venlerde bulunduğu durumları tanımlamak için kullanılır. Bu tür varislerin dışarıdan belirtileri olmayabilir veya minimal belirtiler gösterebilir.

Gizli varislerin belirtileri ve semptomları daha az belirgin olabilir. Ancak bazı kişilerde bacak ağrısı, ağırlık hissi veya şişlik gibi belirtiler olabilir. Bununla birlikte, çoğu zaman, gizli varisler ancak medikal görüntüleme teknikleri (örneğin ultrason görüntüleme) kullanılarak tespit edilebilir.

Gizli varislerin tedavisi, semptomların şiddetine, varislerin konumuna ve potansiyel komplikasyonlara bağlı olarak değişir. Tedavi seçenekleri arasında konservatif tedaviler (örneğin bacakları yüksekte tutma, kompresyon çorapları kullanma), skleroterapi, endovenöz ablasyon veya cerrahi girişimler bulunabilir. Tedaviyi belirleme ve uygulama sürecinde bir uzmana danışmak önemlidir.

Varis hastaları, hayatlarını daha konforlu hale getirmek ve varisin ilerlemesini engellemek için bazı bireysel alışkanlıklara dikkat etmelerinin faydası olacaktır.

Her gün yürüyüş yapmak ve yüzmek gibi egzersizler, hastalığın ilerlemesini engellemek ve şikayetleri azaltmak açısından etkilidir.

Kilo kontrolü de varis oluşumu veya varsa ilerlemesini engellemek ve şikayetlerin hafiflemesini sağlamak için oldukça önemlidir.

Dar kıyafetler giyilmesi venöz akımı bloke edebileceği için varis oluşumunu tetikleyebilir. Topuklu ayakkabı giyilmesi de varis açısından önerilmez.

Beslenme noktasında lifli ve sağlıklı gıdalar tüketilmesi gerekir.

Gün içerisinde varis çorabı kullanılması önerilmektedir, sabah kalkarken giyilmesi ve akşam yatmadan hemen önce çıkarılması genel kullanım önerimiz olup yine de hasta bazlı değişiklikler olabileceği için her hastanın muayene eden hekiminin önerisine göre kullanması uygun olacaktır. Gün sonunda ise masajlar ve ayakları yüksekte tutmak hastaların şikayetlerini azaltmaya katkıda bulunur.

• Düzenli egzersiz: Bacak kaslarını güçlendirmek ve kan dolaşımını artırmak için düzenli egzersiz yapmak faydalı olabilir. Her gün yürüyüş yapmakla birlikte bisiklet sürme, yüzme gibi aktiviteler de varis hastaları için önerilebilir.
• Sağlıklı beslenme: Dengeli ve sağlıklı bir beslenme alışkanlığına sahip olmak, kilo kontrolünü sağlamak ve damar sağlığını korumak için önemlidir. Yeterli lif, vitamin ve mineral içeren besinleri tercih etmek faydalı olabilir. Kronik kabızlık durumunun varis oluşumuna kolaylaştırıcı etkisi olabilir, sağlıklı beslenme ile bunun da önüne geçilir.
• Ayakları yüksek tutmak: Ayakları yüksek tutmak, kanın geri dönüşünü kolaylaştırarak varis belirtilerini hafifletebilir.
• Varis çorapları: Doktorunuzun önerisi doğrultusunda uygun sıkılıkta (basınçta) varis çoraplarını kullanmak, kan dolaşımını destekleyerek bacaklardaki şikayetleri ve şişliği azaltabilir ve varislerin ilerlemesini yavaşlatabilir.
• Uzun süre oturmak veya uzun süre ayakta kalmaktan kaçınmak: Uzun süreli oturmak veya ayakta durmak, yani uzun süre hareketsiz, sabit kalmak varis oluşumunu kolaylaştırabilir veya mevcut varis belirtilerini artırabilir. Hepimizin günlük yaşantımız içerisinde ayakta durmak veya oturmayı gerektiren durumlar olmaktadır. Burada dikkat etmemiz gereken nokta, otururken veya ayakta dururken ara vererek minik yürüyüşler yapmak veya olduğumuz yerde bacaklarımızı hareket ettirmektir. Bacak hareketleri ile bacak kasları çalışarak, kas pompası etkisiyle, damarlarda kan akımına önemli derecede katkıda bulunur.
• Düzenli doktor kontrolleri: Varis veya venöz yetmezlik varlığının ve seyrinin izlenmesi ve uygun tedavi yöntemlerinin belirlenmesi için Kalp ve Damar Cerrahisi Doktoru tarafından kontrol altında olmak önemlidir. Doktorunuzun tavsiyelerini ve tedavi planını takip etmek büyük önem taşır.

Varis hastaları için bu tavsiyeler genel olarak faydalı olmakla beraber, her hasta farklı ihtiyaçlara sahip olabilir. Bu nedenle, varis tedavisi ve yönetimi konusunda bir Kalp ve Damar Cerrahisi Hekiminden kişiye özel tavsiyeler almak önemlidir.

Varis çorabı nedir?
Varis çorapları, biz kompresyon çorabı olarak adlandırırız, özellikle bacaklarda varisler veya dolaşım sorunları olan kişiler için tasarlanmış özel bir tür çoraptır. Bunlar sıradan çoraplar olmayıp, bacaklarda oluşan varislerin belirtilerini hafifletmeye yardımcı olmak için kullanılan medikal ürünlerdir. Varis çorapları, belirli bir sıkılık (basınç) seviyesine sahip özel dokumalara sahiptir ve bacaklara uygulanan basıncı artırarak kan dolaşımını destekler.

Varis çoraplarının bazı temel özellikleri şunlardır:

Varis çorapları, bacaklara uygulanan basınç ile kan dolaşımını artırır. Ayak bileği, diz seviyesi ve uylukta farklı basınçlarda etki ederler. Bu basınç, bacaklarda biriken kanın kalbe daha iyi geri dönmesine yardımcı olabilir ve varislerin belirtilerini azaltabilir.

Varis çorapları farklı sıkılık seviyesine sahiptir. Genellikle sıkılık, ayak bileğinden başlayıp yukarı doğru azalan bir şekilde uygulanır. Bu sıkılık, bacakların alt kısmında daha fazla basınç oluştururken, üst kısımlarda daha hafif bir basınç sağlar. Her hastanın varisinin derecesine göre kullanması gereken çorap sıkılığı doktoru tarafından önerilecektir.

Varis çorapları; diz altı, diz üstü veya bütün bacak boyunca kullanılabilecek farklı uzunluklarda olabilir. Çorap boyunun seçimi varisin derecesine göre şekillenen tedavi gereksinimlerine ve kişisel tercihlere bağlı olarak uzunluk seçimi doktorunuzla beraber yapılabilir.

Varis çorapları genellikle varislerin veya dolaşım sorunlarının belirtilerini azaltmaya yardımcı olabilir. Ancak, kullanmadan önce doğru sıkılık ve uzunluk seçimi için bir sağlık profesyoneliyle görüşmek önemlidir. Ayrıca, varis çoraplarının düzenli olarak temizlenmesi ve bakımının yapılması konusunda bilgilenmek de önemlidir.

Varis tedavisi her hasta için aynı değildir. İlaç ve kompresyon tedavileri, cerrahi tedaviler, lazer ve radyofrekans cihazlarıyla yapılan damar içi tedaviler ve cilt üzerinden görünen damarlara uyguladığımız (genelde halk arasında “köpük tedavisi” olarak bilinen) çeşitli tedavi seçeneklerimiz vardır. Hastanın varisinin derecesine ve yaygınlığına göre bu tedavilerin biri uygulanabileceği gibi birkaçının bir arada uygulanması da gerekebilir. Tedavi seçimi hastanın genel sağlık durumuna ve varisinin durumuna bağlı olarak belirlenir. Bu noktada hangi tedavi yöntemi veya yöntemlerinin gerekli olduğuna Kalp ve Damar Cerrahisi Doktoru hastayı muayene ettikten sonra karar verecektir.

Varis tedavi yöntemleri şöyle sınıflandırılabilir:

• Non-invaziv Tedavi Yöntemleri
  • Medikal Tedavi
  • Kompresyon Tedavisi
  • Yaşam Tarzı Değişiklikleri
• İnvaziv Tedavi Yöntemleri
  • Cerrahi Girişimler
    • Açık Varis Cerrahisi
    • Pakelerin Çıkarılması
  • Damar İçi Cihazlarla Yapılan Girişimsel Tedaviler
    • Endovenöz Lazer Ablasyon (EVLA)
    • Endovenöz Radyofrekans Ablasyon (EVRF)
  • Estetik Varis Tedavileri
    • Skleroterapi
    • Yüzeysel Lazer Ablasyon
    • Yüzeysel Radyofrekans (RF) Ablasyon
    • Cryo Lazer Cryo Sclerotherapy (CLaCs)